گزارش، برنامه ترکیه برای بهره گیری از اقدام یونسکو در معرفی سال 2021 به نام یونس امره - ورزش من و تو

به گزارش گروه بینالملل خبرنگاران، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد به مناسبت هفتصدمین سالگرد درگذشت شاعر و عارف ترک یونس امره، سال 2021 میلادی را به نام او نامگذاری کرده است.

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و جهان را در کانال تلگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

به همین مناسبت علاوه بر ترکیه، در کشورهای مختلف، در سال 2021 میلادی مراسم و همایشهایی برای گرامیداشت یاد او برگزار خواهد شد و قرار است مجموعه ای از اشعار او به طور همزمان به چند زبان زنده جهان، ترجمه و منتشر شوند.

ترکیه قصد دارد به واسطه معرفی اشعار و آثار یونس امره، ظرفیتهای فرهنگی و ادبی خود را به نمایش بگذارد؛ در عین حال، از امره به عنوان پلی برای تدریس زبان ترکی در جهان و جذب توریست، استفاده کند.

ویژگیهای خاص ادبیات یونس امره

شاعر و عارف بزرگ ترک، یونس امره، در تاریخ ترکها از جایگاه و اعتبار خاصی برخوردار است. در دورانی که در سرزمینهای آناتولی هم، اغلب دانشمندان و ادبای اسلامی، ترجیح میدادند که کتب و رسالات خود را به یکی از دو زبان فارسی یا عربی بنویسند، یونس ترجیح داد اشعار خود را به زبان ترکی بنویسد.

دلیل این انتخاب خاص او، وابستگی به تفکرات قومی و ملی و اندیشه ضد فارسی نبود، بلکه ریشه در این داشت که کلام و خیال و نوع سبک ادبی و زبانی اشعارش، به جای وزن و عروض سنگین حاکم بر غزلیات و قصاید فارسی و عربی، وابستگی روحی عمیقی با وزن 8 هجایی مرسوم ترانههای فولکلوریک عامه داشت.

لذا از او چند هزار بیت شعر بر پایه وزن غیر عروضی 8 هجایی بر جای مانده که بسیار روان و به ظاهر سادهاند. اما در باطن، به قول شعرا و ادبا، از قاعده خاصی به نام سهل و ممتنع، پیروی میکنند.

زبان ساده و روان، ارتباط بنده واری بدون تکلف با معبود، استفاده از واژگان آشنای مردم و برقراری گفتگوی ساده و بی آلایش با پروردگار، باعث شده که به درازای روزگاران و حتی پس از دوران تغییر الفبای ترکی عثمانی عربی به ترکی استانبولی لاتینی، اشعار عارفانه یونس امره موسوم به الهی لر یا الهی نامهها، بر سر زبان مردم باشد و به ویژه بسیاری از زنان مناطق آناتولی ترکیه، اشعار او را از بر کرده و در مراسم مولودخوانی، این شعرها را میخوانند.

تا به امروز 3 فیلم سینمایی در مورد زندگی یونس امره و ماجرای زندگی او ساخته شده و مورد استقبال قرار گرفته است. دیوان اشعار یونس امره، هنوز از کتابهای پرفروش سراسر ترکیه است.

دولت ترکیه و یونس امره

پس از تاسیس جمهوی ترکیه به دست مصطفی کمال و استیلای گفتمان ملی گرایی ترکی، لاییسم و کمالیسم، بسیاری از ارزشها و ستونهای فکری و فرهنگی پیش از جمهوری که با اسلام و عرفان عجین بودند، مورد بی مهری قرار گرفتند و بسیار طبیعی است که در سده بیستم، اشعار یونس امره و ظرفیتهای فرهنگی و عرفانی او مورد توجه دولت ترکیه قرار گرفته نشده باشد.

اما پس از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه، توجه به مسائل دینی، عرفانی و تاریخی مربوط به دوران پیش از جمهوری ترکیه بیشتر شد و یکی از مهمترین اقدامات دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، تاسیس بنیاد یا انستیتویی فرهنگی برای بزرگداشت یونس امره و تبدیل آن، به کانون فعالیتهای برونمرزی به منظور اشاعه آموزش زبان و ادبیات ترکی بود. انستیتوی یونس امره (Yunus Emre Enstitüsü) که در سال 2009 شروع به فعالیت کرد، در حال حاضر دارای 58 مرکز در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران فعالیت دارد.

در این مراکز در کنار آموزش زبان ترکی، همکاری­ با مراکز آموزشی کشورهای مختلف، رشته ­های دانشگاهی ترک شناسی و آموزش زبان ترکی، تحت حمایت قرار میگیرد. یونس امره علاوه بر آمریکا، روسیه، ایران و استرالیا، در 20 کشور اروپایی، 8 کشور آفریقایی و 12 کشور آسیایی در حال فعالیت است و البته در برخی کشورها صاحب چند شعبه است. هر ساله هزاران نفر در دفاتر این موسسه در کشورهای جهان، زبان ترکی استانبولی را فرا میگیرند.

اهداف ترکیه برای 2021

در ایران، مرحوم عبدالباقی گولپینارلی به دلیل خدمات بی مانندش در حوزه مولوی شناسی شهرت یافته است. اما واقعیت این است که او علاوه بر ترجمه و معرفی مولانا جلال الدین، برای معرفی یونس امره نیز زحمات زیادی کشیده است.

مصطفی اوزچلیک، که تا به امروز بیش از 10 کتاب درباره یونس امره نوشته و از او به عنوان مهمترین امره شناس ترکیه یاد میشود، در مصاحبه با روزنامه قرار گفته است: در یک مسابقه فرهنگی، من جایزه خودم را از دستان استاد گلپینارلی دریافت کردم. جایزه کادوپیچی شدهای که به من داده شد نسخه زیبایی از اشعار یونس امره به تصحیح استاد گلپینارلی و شاید این یکی از دلایلی بود که تا این لحظه، همواره برای شناخت و معرفی امره تلاش کردهام.

او در ادامه و در مورد هدف یونسکو از معرفی سال 2021 به عنوان سال یونس امره گفته است: یونسکو اقدام مثبتی انجام داده که البته قبلاً و در سال 1991 میلادی هم چنین کاری کرد. اما من معتقدم که در آن دوران، از آن فرصت به درستی استفاده نکردیم و اجازه ندادیم که یونس امره با همه ابعاد به جهان معرفی شود.

تصویری که ما به جهانیان نشان دادیم، صرفاً در حد یک شاعر انسان گرا و اومانیست بود. یعنی همان چیزی که باب دل غربیها است و چنین چیزی را دوست دارند. اما این فقط یک جنبه از یونس است و شناختی که ایجاد شده، بسیار ناقص و ناتمام است.

این محقق ترک در ادامه افزوده است: یک عارف و صوفی و خداشناس، انگیزه خاصی از شعر گفتن دارد. صوفی که فقط یک شاعر حرفهای نیست که برای کسب شهرت و پیشرفت در عالم هنر شعر بنویسد.

شعر برای او فقط یک واسطه و ابزار انتقال است. چیزی که اهمیت دارد، خود اندیشه و محتوا است. ما باید بگوییم، این آدمی که او را به عنوان یک شاعر بزرگ میشناسید، یک خداشناس بزرگ است، یک صوفی اسلامی ترک است. باید هم جنبه اسلامی و هم جنبه ترکی او برجسته شود. من منکر این نیستم که یونس امره، دوستدار انسان و انسانیت بوده است. اما انسان دوستی و انسان گرایی مکتب فکری اسلامی و تصوف، با اومانیسم و انسان گرایی غربی فرق دارد. آنها انسان را فقط به خاطر خود انسان دوست دارند اما یونس، انسان را به خاطر خالق و آفریدگارش دوست دارد و این نکته مهمی است که باید جا انداخته شود.

مفسر آثار یونس امره در ادامه گفته است: متاسفانه به خاطر شیوع کرونا، بسیاری از مراکز دانشگاهی و فرهنگی ما تعطیل شدهاند. اما تا به امروز چندین شهرداری و معاونت فرهنگی با من تماس گرفته و رایزنی کردهاند. باید خود را به تمامی آماده و تلاش کنیم ترجمههای خوب و زیبایی از اشعار یونس امره را به چند زبان جهان، در کشورهای مختلف توزیع کنیم و در مورد اهداف دینی، فکری و فلسفی یونس امره، اقدامات درستی انجام دهیم تا جهانیان، او را به شکل بهتر و سزاوارتر بشناسند.