گرفتگی بینی؛ از دلایل تا پیشگیری - ورزش من و تو

احتقان یا گرفتگی بینی زمانی رخ می دهد که رگ های خونی و غشا های مخاطی در سینوس ها و راستا های بینی متورم شده باشند. در شرایطی که احتقان خفیف اغلب به خودی خود برطرف می گردد، طیف گسترده ای از روش های درمانی از جمله درمان های خانگی برای یاری به بهبود این شرایط وجود دارند.

هر فردی در هر سنی می تواند احتقان بینی را تجربه کند، اما این شرایط ممکن است در بعضی افراد با تکرر بیشتری رخ دهد. به عنوان مثال، سینوزیت، شرایطی که به طور مکرر موجب احتقان بینی می گردد، به طور معمول در بچه هایی که کمتر از 15 سال سن دارند و بزرگسالان در بازه سنی 25 تا 64 سال، به ویژه زنان بالغ، بیشتر رخ می دهد.

دلایل احتقان بینی

اصطلاح پزشکی برای التهاب سینوس ها و حفره های بینی رینوسینوزیت است و بسیاری از مسائلی که موجب احتقان می شوند این نام را یدک می کشند. آن ها عبارتند از:

رینوسینوزیت عفونی: ویروس های سرماخوردگی یا عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی موجب رینوسینوزیت ویروسی می شوند.

رینوسینوزیت آلرژیک: این التهاب به واسطه یک آلرژن (عامل آلرژی زا) یا محرک های محیطی شکل می گیرد.

رینوسینوزیت آلرژیک فصلی: این شرایط را که به نام آلرژی فصلی نیز شناخته می گردد، زمانی که التهاب در واکنش به گرده گیاهان شکل گرفته باشد، تشخیص داده می گردد. میزان گرده گیاهان در فصول بهار و پاییز بیشتر است.

رینوسینوزیت آلرژیک دائمی: این شرایط شامل آلرژن هایی مانند کپک، پوست حیوانات، و مایت های گرد و غبار می گردد که در طول سال وجود دارند.

رینوسینوزیت غیر آلرژیک: این التهاب از محرک های هوایی، مانند دود، مواد شیمیایی و آلودگی سرچشمه می گیرد.

افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، ناشی از شرایطی مانند دیابت، اچ آی وی، یا شیمی درمانی به طور خاص ممکن است مستعد ابتلا به احتقان بینی ناشی از عفونت باشند. در موارد دیگر، احتقان بینی واکنشی به یک پاتوژن (عامل بیماری زا)، محرک یا آلرژن نیست. در عوض، موارد زیر ممکن است دلیل آن باشند:

موقعیت بدن: دراز کشیدن ممکن است پاکسازی مخاط را برای بدن سخت کند، از این رو، افرادی که توانایی تحرک کمی دارند ممکن است هرچه بیشتر مستعد ابتلا به احتقان بینی باشند.

مسائل ساختاری در سینوس ها: این ها ممکن است شامل مواردی مانند پولیپ ها، انحراف تیغه بینی، باریک شدن راستا های هوایی و تومور ها باشند.

شرایط سلامت که انتقال مخاط را کاهش می دهند: بعضی موارد شامل فیبروز کیستیک و اختلال کیسه صفرا به نام دیسکینزی صفراوی می شوند.

به طور خاص، افراد مبتلا به انحراف تیغه بینی احتقان بد و شدید را تجربه می نمایند. تیغه بینی دیواره نازکی است که راستا های هوایی چپ و راست بینی را از هم جدا می نماید. انحراف به معنای آن است که تیغه بینی به یک سمت کج شده است که می تواند تنفس به وسیله یک سوراخ بینی را سخت سازد، حتی اگر یک آلرژی یا سرماخوردگی موجب احتقان نشده باشد.

احتقان بینی در بچه ها

زمانی که والدین یا مراقبان کودک به احتقان بینی در یک کودک، به ویژه یک نوزاد، مشکوک شده اند، می توانند برای تشخیص بهتر در پی نشانه های زیر باشند:

- مشکل در تغذیه یا کاهش اشتها

- افزایش ایرادگیری یا بی قراری

- سختی در تنفس یا خفگی در مخاط

- خواب منقطع یا سختی در به خواب رفتن

آیا احتقان بینی طی دوران بارداری عادی است؟

التهاب بینی مرتبط با بارداری نسبتا شایع است و نام پزشکی برای آن رینیت بارداری است. این شرایط ممکن است از چاقی، افزایش وزن بیش از حد طی بارداری، افزایش سطوح هورمونی، یا ترکیبی از آن ها سرچشمه بگیرد.

احتقان بینی می تواند علائم آپنه خواب انسدادی طی بارداری را تشدید کند. مطالعه ای در سال 2016 نشان داد که آپنه خواب با پرفشاری خون، عارضه جدی پره اکلامپسی، و مسائل رشد جنین مرتبط است.

به طور کلی، هر فردی که طی دوران بارداری احتقان بینی دائمی را تجربه می نماید باید پزشک خود را از این شرایط آگاه سازد.

آیا احتقان بینی از علائم بیماری کووید-19 است؟

بنابر بررسی اخیر سازمان بهداشت جهانی، تنها 5 درصد افراد مبتلا به عفونت کروناویروس جدید احتقان بینی را در نتیجه این شرایط تجربه می نمایند. از علائم شایع تر کووید-19 می توان به موارد زیر اشاره نمود:

- تب

- سرفه خشک

- خستگی

- سرفه همراه با خارج شدن مخاط غلیظ از ریه ها

- از دست دادن حس چشایی یا بویایی

درمان احتقان بینی

انتخاب بهترین روش برای برطرف احتقان تا حد زیادی به دلیل آن بستگی دارد. از جمله گزینه های موجود می توان به موارد زیر اشاره نمود:

- آنتی بیوتیک های خوراکی یا موضعی، اگر دلیل یک عفونت باکتریایی است

- اسپری های بینی حاوی کورتیکواستروئید

- دارو های رقیق نماینده مخاط

- ایمنی درمانی

- عمل جراحی اصلاحی

درمان های خانگی احتقان بینی

برای برطرف احتقان بینی در خانه می توانید موارد زیر را مد نظر قرار دهید:

- هیدارته نگه داشتن بدن

- دوش دریافت با آب گرم

- استنشاق بخار از یک کاسه حاوی آب داغ در شرایطی که یک حوله روی سر را پوشش داده است

- بالاتر قرار دادن سر نسبت به دیگر قسمت های بدن هنگام خواب

- مصرف آنتی هیستامین ها یا ضد احتقان های بدون نسخه

- شستشوی راستا های بینی

- مصرف دارو های مسکن بدون نسخه در صورت وجود فشار یا درد سینوس

- استفاده از کمپرس سرد روی بخش های دردناک صورت

- مصرف پروبیوتیک پروفیلاکتیک یا مواد غذایی سرشار از پروبیوتیک ها مانند ماست و کیمچی

- مصرف مکمل ها برای تقویت سیستم ایمنی مانند روی سولفات، اکیناسه، ویتامین C، یا عصاره گل شمعدانی

ذکر این نکته اهمیت دارد که استفاده بیش از حد از اسپری های بینی و ضد احتقان ها می تواند موجب احتقان بیشتر گردد.

چه مدت طول می کشد؟

بیشتر افراد مبتلا به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا پس از یک یا دو هفته احساس بهتری خواهند داشت.

اگر احتقان بینی در نتیجه یک عفونت باکتریایی شکل گرفته باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتک ها را برای مصرف طی 10 تا 14 روز تجویز کند، اما احتقان ممکن است طی هفت روز بهبود یابد. با این وجود، کامل کردن دوره مصرف آنتی بیوتیک اهمیت دارد.

اگر یک آلرژی دلیل احتقان بینی باشد، تا زمانی که فرد در معرض آلرژن ها واقع شده است، این شرایط ممکن است ادامه داشته باشد.

اگر انحراف تیغه بینی دلیل احتقان بینی یا تشدید آن باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی اصلاحی را توصیه کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر احتقان بینی بیش از 10 تا 14 روز ادامه داشته باشد یا پس از 7 تا 10 روز تشدید گردد، ممکن است عفونت سینوس در پس این شرایط قرار داشته باشد. در این مورد، با پزشک مشورت کنید.

همچنین، اگر احتقان بینی با درمان های خانگی بهبود نیافته یا با موارد زیر همراه است مراجعه به پزشک بهترین گزینه است:

- تب بالا

- مخاط یا ترشحات غلیظ و تغییر رنگ داده

- سختی در تنفس

پیشگیری

اقدامات زیر می توانند به کاهش واکنش فرد به آلرژن ها و خطر عفونت یاری کند:

- شستشوی دست ها به طور منظم با آب و صابون

- شستشوی ملافه های تخت خواب به طور منظم در آب گرم و مواد شوینده

- بسته نگه داشتن درب ها و پنجره ها طی فصول پر گرده و کپک، از جمله بهار و پاییز

- استفاده از پوشش های ضد مایت برای کالای خواب

- جارو برقی کشیدن به طور منظم

- پرهیز از تماس نزدیک با افراد بیمار

حفظ وزن سالم طی دوران باردرای می تواند به کاهش خطر رینیت یاری کند.