ماری که سر به فلک کشیده - ورزش من و تو

ماری که سر به فلک کشیده

نویسنده: لیلا حسین زاده

قلعه مرتفع و تاریخی مارکوه یکی از بناهای شگفت انگیز رامسر است

در جنوب شرقی رامسر و در چهار کیلومتری شرق شهر کتالم، قلعه منحصر به فردی وجود دارد که برای دیدنش باید سرتان را خیلی بلند کنید و به آسمان چشم بدوزید؛ شاید برای همین است که به آن لقب مارکوه داده اند. این قلعه در ارتفاعی ساخته شده است که اگر در هوای صاف و بدون غبار از روی آن به دور دست ها نگاه کنید، تا ده ها کیلومتر دورتر را خواهید دید. مار کوه که قدمتش به دوران ساسانی و اشکانی بر می شود، فضایی حدود هزار متر را به خود اختصاص داده است. در قلعه مارکوه پنج برج پشتیبان وجود دارد که نقش اصلی شان بالا بردن درجه مقاومت و ایستایی دیوارها بوده. قطر زیاد این برج ها که سه تا پنج متر است در واقع از رانش دیوارها جلوگیری می نموده است. مارکوه در ارتفاع 217 متری از سطح دریا ساخته شده است. برای همین دید خوبی به اطراف دارد ؛ یعنی اگر هوا صاف باشد تا سلمان شهر و شهرستان عباس آباد را هم می توانید پیش رویتان ببینید. در خصوص شکل قلعه نظرات مختلفی داده شده است. عده ای می گویند این قلعه به شکل مثلث ساخته شده. اما محمد قاسم کفاشی، سرپرست گروه کاوش و کارشناس ارشد سازمان میراث فرهنگی کشور که از ابتدا در جریان کاوش قلعه مارکوه بوده، عقیده دیگری دارد ؛ این قلعه به شکل مستطیل است و در بخشی انحنا دارد و بدنه اش از سنگ های خود مارکوه ساخته شده است. یعنی سازندگان سنگ ها را از بدنه کوه جدا می کردند و از آن در ساخت قلعه استفاده می کردند. البته در ساخت قلعه از آجر هم استفاده شده، آجرها هم از آجرپزی ای که در پایین کوه و در محله ای به نام کوزه گر محله قرار داشت، تأمین می شد. این محله هنوز هم وجود دارد اما از کوه پز خانه اش اثری نیست. غیر از سنگ و آجر، از مصالح دیگری مثل گچ نیم کوب و ساروج ضعیف شده هم در ساخت قلعه استفاده شده. سالم ترین و سرپاترین بخش قلعه که هنوز خراب نشده، دیواره ای است که در بخش جنوب شرقی آن قرار گرفته و ارتفاعش به شش متر می رسد ؛ اما مستحکم ترین بخش را می توان در بخش های شمال و شمال غربی قلعه مشاهده کرد. چون احتمال وقوع رانش و حرکت در آن قسمت بیشتر بوده، به همین علت در بنای این قسمت، از مصالح محکم تری مثل ساروج و گچ نیم کوب استفاده نموده اند. بخشی درون قلعه وجود دارد که از قسمت های دیگر بزرگ تر است و به نظر می آید اتاق شاه نشین بوده. اما با این حال یا به عنوان خانه ای اربابی ساخته شده است. اطلاعات زیادی در دست نیست ؛ برای همین نمی توان به طور قطع نظر داد. قلعه مارکوه هنوز اسرار فاش نشده زیادی دارد اما کارشناسان تا تمام نشدن آنالیز هایشان حاضر به اظهار نظر نیستند. درباره نام قلعه هم بعضی معتقدند برگرفته از جانور خزنده است که احتمالاً در آن دوران درون قلعه پیدا می شد. امکان دیگری هم هست، نام قلعه می تواند برگرفته از اقوامی باشد به نام مارد یا آمارد که در حدفاصل منطقه ها گیل ها (گیلان) و (تپورها) مازندران زندگی می کردند. شاید این نام ها به مرور زمان تبدیل به مار شده است.

خواجه رشید الدین فضل الله همدانی در کتاب جامعه التواریخ نقل می نماید حوادثی در قرن ششم رخ داد و باعث شد تا قلعه مارکوه به تصرف فرقه اسماعیلیه در بیاید. با توجه به اطلاعاتی که از آنالیز های باستان شناسان به دست آمده، چند دوره تاریخی برای این قلعه تعیین شده است. قرون اسلامی سوم تا چهارم، ششم تا هفتم و هشتم تا نهم هجری.

منبع: نشریه همشهری سرنخ، شماره 99.

منبع: راسخون