صبحانه های ایرانی؛ از طعم لذیذ حلیم تا لقمه های خاطره انگیز نان و پنیر - ورزش من و تو

یکی از وعده های غذایی اصلی در طی روز، وعده صبحانه است که سلامت بدن به آن بستگی دارد. این وعده غذایی، باید شامل اندازه زیادی مواد مغذی برای بدن باشد تا بتوان بقیه روز را با انرژی، به کار و فعالیت روزانه پرداخت. صبحانه های ایرانی را اغلب می توان به دو دسته غذای گرم و سرد تقسیم بندی کرد. صبحانه های ایرانی مثل نیمرو، کله پاچه و املت، از جمله صبحانه های گرم ایرانی به حساب می آیند. پنیر و کره، کره و مربا و سرشیر و عسل نیز از جمله صبحانه های سرد ایرانی محسوب می شوند که با نان های سنتی ایرانی مثل بربری یا سنگک سرو می شوند.

انواع صبحانه های ایرانی را بشناسید:

• کله پاچه
• حلیم
• نیمرو
• تخم مرغ آب پز
• خاگینه
• عدسی
• املت
• فرنی
• نان و پنیر
• کره و مربا
• ارده و شیره
• حلوا ارده
• سرشیر و عسل

کله پاچه

دور از فکر نیست اگر کله پاچه را یکی از غذاهای عجیب و در عین حال لذیذ دنیا بدانیم. این غذا بیشتر در وعده صبحانه میل می شود؛ زیرا کله پاچه وعده غذایی سنگینی محسوب می شود که اگر شب میل شود، موجب خواب نامناسب، مشکل گوارشی و بی قراری می شود. یک دست کله پاچه شامل مغز، چشم، پاچه گوسفند، زبان و بناگوش می شود. مصرف زیاد این صبحانه پرطرفدار خیلی توصیه نمی شود و بهتر آن است که هرروز مصرف نشود؛ زیرا کلسترول و چربی زیادی دارد. مصرف دو الی سه بار در ماه، مسئله ای ایجاد نمی نماید.

کله پاچه طی سالیان گذشته، یکی از صبحانه های موردعلاقه ایرانیان به شمار می آمد. شکل ظاهری این صبحانه دلپذیر، کمی عجیب است، امکان دارد که وجود یک کله گوسفند همراه با پاچه و اجزای دیگر آن، برای همه افراد خوشایند نباشد؛ اما بعضی طباخی ها یا کله پزی ها، این غذا را به شکلی می پزند که هم ظاهر خوبی داشته باشد و هم طعم بی نظیر آن به همراه ادویه و مخلفات دیگر، خاطره ای خوش از یک صبحانه ایرانی دلپذیر، برای شما برجای گذارد. این نوع صبحانه، امروزه به عنوان یک صبحانه لاکچری محسوب می شود؛ زیرا قیمت بالایی دارد.

حلیم

حلیم از جمله صبحانه های بسیار لذیذی محسوب می شود که همیشه زینت بخش سفره های بی نظیر ایرانی است. این غذای سنتی و خوش طعم سابقه ای دیرینه در فرهنگ غذایی ایران زمین دارد. حلیم از ترکیب گندم و گوشت تهیه می شود. به واسطه پخت طولانی و ملایم، بافتی نرم، کشسان و طعمی دلپذیر به خود می گیرد. حلیم، نه تنها یک وعده صبحانه لذیذ محسوب می شود؛ بلکه به علت فیبر و کربوهیدرات موجود در گندم، منبعی عالی برای تامین انرژی یک روز پرکار به شمار می آید. این غذا، معمولا با دارچین یا شکر تزیین و سرو می شود که این ترکیب، عطر و طعمی بی نظیر به آن می بخشد.

حلیم در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه ای دارد و اغلب در مناسبت های خاصی همانند ماه مبارک رمضان یا ایام سوگواری نیز، به صورت گسترده تهیه و بین مردم توزیع می شود. این سنت، نمایانگر اهمیت این خوراک در میان ایرانیان است. فرایند پخت حلیم، مستلزم صرف زمان و حوصله فراوان است و به همین علت، آماده سازی آن غالبا به صورت گروهی و با مشارکت اعضای خانواده یا دوستان انجام می پذیرد که خود، نوعی گردهمایی و تقویت حس هم بستگی اجتماعی را به همراه دارد. صرف یک کاسه حلیم گرم در صبح های سرد زمستان یا سحرهای ماه رمضان، تجربه ای لذت بخش و خاطره انگیز را رقم می زند. ازاین رو، حلیم، به عنوان یکی از محبوب ترین و پرطرفدارترین صبحانه های ایرانی شناخته می شود.

نیمرو

نیمرو، از جمله ساده ترین و در عین حال پرطرفدارترین گزینه ها در میان صبحانه های ایرانی به شمار می رود که تقریبا تمامی افراد با آن آشنایی دارند. این خوراک، با استفاده از حداقل مواد اولیه، یعنی تخم مرغ و اندازه اندکی روغن یا کره تهیه می شود و بسیار سریع آماده می شود. نیمرو را می توان به شیوه های گوناگونی طبخ کرد؛ بعضی ترجیح می دهند زرده آن کاملا پخته و سفت شود، در حالی که عده ای دیگر، زرده ای نرم و روان را می پسندند. این تنوع در نحوه آماده سازی، امکان تهیه نیمرو مطابق با سلیقه های مختلف را فراهم می سازد. صرف یک وعده نیمروی لذیذ، در کنار نان تازه و یک فنجان چای داغ، صبحانه ای کامل و دلچسب را تشکیل می دهد.

نیمرو، نه تنها به عنوان یک صبحانه سریع و آسان شناخته می شود؛ بلکه به علت وجود تخم مرغ، منبعی غنی از پروتئین نیز محسوب می شود. پروتئین موجود در تخم مرغ، نقشی حیاتی در تامین انرژی مورد احتیاج، برای آغاز یک روز پرفعالیت ایفا می نماید و ازاین رو، نیمرو انتخابی مناسب برای وعده صبحانه، به ویژه برای بچه ها و دانش آموزان به شمار می آید. علاوه بر این، نیمرو به سهولت با سایر مواد غذایی ترکیب شده و می توان با افزودن ادویه های گوناگون، سبزیجات خرد شده یا حتی پنیر، تنوع و طعم بیشتری به آن بخشید. سادگی و قابلیت تطبیق پذیری نیمرو با ذائقه های مختلف، موجب شده است که این خوراک همیشه جایگاهی ویژه در سفره های صبحانه ایرانی داشته باشد.

تخم مرغ آب پز

از جمله صبحانه های ایرانی که مصرف زیادی بین خانواده ها دارد، تخم مرغ آ ب پز است که علاوه بر زمان پخت بسیار کوتاه آن، پروتیین بسیار بالایی دارد. این خوراکی ساده، با کمترین امکانات قابل سرو شدن است و فقط احتیاج به تخم مرغ و یک قابلمه آب جوش دارد. این نوع از صبحانه، به دو صورت پخته می شود. به شکل عسلی که زرده حالتی شل دارد و علاقه مندان بسیار زیادی، این سبک را ترجیح می دهند. در نوع دیگر که به اصطلاح به آن سنگی می گویند، زرده و سفیده تخم مرغ در هنگام پخت، کاملا سفت می شود.

از گذشته های دور، تخم مرغ آب پز در سفره صبحانه خانواده های ایرانی وجود داشته است؛ چه در صبحانه ها و سفره های ساده و قدیمی و چه در سفره های پرزرق وبرق و مجلل، تخم مرغ آب پز با کمی نمک، جایگاه خود را دارد. تخم مرغ آب پز، خود نمونه کوچکی از یک خوراک سالم و خوشمزه محسوب می شود. این صبحانه، بعلاوه دارای ویتامین های مختلف گروه ب، ویتامین دی و مواد معدنی مختلف مثل آهن و روی است. این صبحانه لذیذ، به وسیله مربیان، به ورزشکارانی که قصد ساختن عضله دارند، در تعداد بالا، توصیه می شود.

خاگینه

یکی دیگر از صبحانه هایی که بر پایه تخم مرغ پخته می شود، خاگینه نام دارد. این خوراک لذیذ، در بعضی منطقه ها مثل تبریز و زنجان، با نام قیقاناخ شناخته می شود و با ترکیب مواد اولیه ساده ای مثل تخم مرغ، آرد، شیر یا ماست تهیه می شود. استفاده از شربت در خاگینه تبریز و زنجان، آن ها را از خاگینه معمولی متمایز می نماید. بعضی برای ایجاد تنوع در این غذا، به آن مواد دیگری مثل دارچین، گلاب، وانیل یا زعفران نیز اضافه می نمایند. این تنوع در نوع پخت خاگینه، سبب به وجود آمدن انواع مختلف آن شده است. برای پخت آن، پس از مخلوط کردن مواد اولیه، آن ها را در روغن یا کره سرخ می نمایند.

به نظر می رسد که نام خاگینه ریشه در زبان های کهن ایرانی دارد. این صبحانه، علاوه بر طعم دلپذیرش، خواص تغذیه ای قابل توجهی نیز ارائه می دهد. تخم مرغ، به عنوان ماده اصلی تشکیل دهنده خاگینه، منبع غنی از پروتئین، ویتامین و موارد ضروری برای بدن محسوب می شود. وجود شیر یا ماست، باعث وجود مواد مغذی مثل کلسیم در این خوراکی می شود. با این حال، به علت سرخ شدن این خوراک در روغن یا کره، بهتر است بیش از حد مصرف نشود؛ زیرا کلسترول و کالری بالایی دارد.

عدسی

در یک صبح سرد زمستانی، برای دریافت انرژی مناسب کار و فعالیت های روزانه، صرف یک کاسه عدسی می تواند بسیار نشاط آور باشد. عدسی، یکی از قدیمی ترین و محبوب ترین صبحانه های ایرانی محسوب می شود. این صبحانه، در فرهنگ غذایی ایران جایگاه ویژه ای دارد. عدسی را بیشتر در فصول سرد سال میل می نمایند. پایه این غذا با عدس و آب پخته می شود؛ اما برای طعم دهی و افزایش ارزش غذایی آن، معمولا موادی مثل سیب زمینی، پیاز و ادویه های مختلف به آن اضافه می شود. عدسی صبحانه ای مالی نیز محسوب می شود؛ زیرا احتیاج به مواد اولیه گرانی ندارد.

عدسی، علاوه بر اینکه صبحانه ای فوق العاده خوشمزه و پرطرفدار به شمار می آید، خواص تغذیه ای بسیار فراوانی نیز دارد. عدس، به عنوان مهم ترین ماده تشکیل دهنده این غذا، منبع غنی از فیبر، آهن و پروتئین است. فیبر موجود در عدس، به بهبود عملکرد دستگاه گوارش منجر می شود و از یبوست جلوگیری می نماید. بعلاوه آهن فراوانی که در عدس وجود دارد، مانع بروز کم خونی می شود. به طور کلی، عدسی به عنوان یک صبحانه مقوی و گرم ایرانی، هواداران بسیاری در ایران و سراسر دنیا دارد. این صبحانه برای گیاه خواران نیز بسیار مقوی و مناسب است.

املت

تخم مرغ در صبحانه های ایرانی جایگاه ویژه ای دارد و صبحانه های متنوعی با تخم مرغ سرو می شوند. یکی از این نوع صبحانه ها املت نام دارد. این خوراک ساده ولی بسیار خوشمزه، از ترکیب گوجه و تخم مرغ به دست می آید، بعضی به آن پیاز سرخ نموده نیز اضافه می نمایند و بعضی فلفل دلمه ای، قارچ یا دیگر موارد را مخلوط می نمایند. همه این دستورپخت ها، صبحانه ای لذیذ را تشکیل می دهد. ترکیب املت با نان سنتی ایرانی، سنگک یا بربری، همراه با چای تازه دم برای صبحانه، ترکیبی بهشتی و بی نظیر برای یک صبحانه مقوی و خوشمزه است تا یک روز پرانرژی و پرکار را آغاز کنید. بعلاوه این نوع صبحانه در دل طبیعت و روی اجاق آتشی هم بسیار دلپذیر و خوشمزه خواهد شد.

فرنی

فرنی از جمله غذاهای خوشمزه ایرانی محسوب می شود که خاصیت فراوان دارد. این غذا بیشتر به عنوان دسر سرو می شود؛ اما گاهی اوقات به عنوان یک صبحانه مقوی نیز مصرف می شود. این غذا، بسیار سبک است و هضم آسانی دارد، ازاین رو یکی از اولین خوراکی هایی محسوب می شود که برای آغاز غذا خوردن، به نوزادان می دهند. بعلاوه فرنی به عنوان یکی از دسرهای ماه رمضان هواداران بسیاری دارد. طرز تهیه فرنی بسیار آسان است. این دسر نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری کشورها با روش های پخت متفاوت، شناخته می شود.

فرنی، دارای خواص بسیاری نیز هست، آردبرنج که یکی از اجزای مهم پخت فرنی محسوب می شود، سرشار از کربوهیدرات است که انرژی لازم برای فعالیت های روزانه را فراهم می نماید. یکی دیگر از اجزای اصلی فرنی را شیر تشکیل می دهد؛ این ماده غذایی کلسیم و پروتئین فراوان دارد. فرنی، نه تنها برای صبحانه و دسر، بلکه برای دیگر وعده های غذایی نیز استفاده می شود. بعلاوه این خوراک، به علت اینکه بافتی بسیار نرم و لطیف دارد، برای بیمارانی که توانایی جویدن ندارند یا دچار مسائل گوارشی مختلف هستند، تهیه می شود.

نان و پنیر

ترکیب قدیمی که از گذشته های بسیار دور در سفره صبحانه خانواده های ایرانی یافت می شود، نان و پنیر است. این ترکیب یکی از ساده ترین خوراک های سبک و عالی برای صبحانه محسوب می شود. تصور کنید تکه ای نان بربری داغ و تازه، با عطر وسوسه انگیزش، در کنار قطعه ای پنیر سفید و دلچسب، همان نوستالژی است که یادآور دوران کودکی و مدرسه هستند. پنیرها انواع گوناگونی دارند؛ مثل پنیر لیقوان، پنیر خامه ای و پنیر سفید که هرکدام طعم و مزه خاص خود را منتقل می نمایند.

پنیر و نان، اغلب به شکل لقمه درست می شود. لقمه، ساندویچ های کوچکی هستند که با نان، پنیر و دیگر مواد غذایی مختلف تهیه می شوند. در کنار پنیر، انواع سبزی، گردو، خیار یا گوجه نیز زینت بخش لقمه ها محسوب می شوند. این لقمه ها، صبحانه یا میان وعده ای مفید و سالم به شمار می آیند.

کره و مربا

مرباهای ایرانی به همراه کره، یکی از دل انگیزترین ارکان سفره صبحانه به شمار میرود. این خوراکی خوشمزه، از پخت میوه ها با شکر یا عسل تهیه می شود که نه تنها طعمی خوش و دلپذیر به صبحانه می بخشد؛ بلکه یادآور سنت ها و دورهمی های خانوادگی نیز هست. تنوع مربا در کشور ما بسیار زیاد است و تقریبا از هر میوه ای می توان مربای خوشمزه ای تهیه کرد؛ از مربای آلبالو و توت فرنگی با طعم ترش و شیرین تا مربای هویج و به با عطر و طعم خاص خود یا حتی مربای پوست پسته که کمتر شناخته شده است، وعده های غذایی دل انگیز ایرانی هستند. در تهیه مربا، علاوه بر میوه و شکر، از موادی مانند گلاب، وانیل و ادویه های معطر نیز برای بهبود طعم و عطر آن استفاده می شود. مربا، معمولا همراه با نان، کره، خامه یا سرشیر سرو می شود و می تواند آغازی شیرین و پرانرژی برای یک روز خوب باشد.

مربا علاوه بر طعم لذیذ، خواصی نیز دارد که بسته به نوع میوه مورد استفاده، فرق دارد. به عنوان مثال، مربای هویج منبع خوبی از ویتامین آ به شمار می آید و مربای آلبالو خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. با این حال، باید توجه داشت که مربا به علت داشتن شکر زیاد، کالری بالایی نیز دارد و مصرف بیش از حد آن توصیه نمی شود. برای بهره مندی بیشتر از خواص مربا، بهتر است مرباهایی را مصرف کنیم که با شکر کمتری تهیه شده اند یا از شیرین نماینده های طبیعی مانند عسل در آن ها استفاده شده است.

ارده و شیره

ارده و شیره که از ترکیب ارده (کنجد آسیاب شده) و شیره (معمولا شیره انگور، خرما یا توت) به دست می آید، یکی از صبحانه های معروف ایرانی محسوب می شود. ارده، منبع غنی از پروتئین، کلسیم، آهن، منیزیم و ویتامین های گروه ب است که برای سلامت استخوان ها، عضلات، سیستم عصبی و خون سازی ضروری هستند. شیره نیز بسته به نوع آن، حاوی مواد مغذی مختلفی است؛ به طور مثال، شیره انگور سرشار از آنتی اکسیدان ها و مواد معدنی مانند پتاسیم و منگنز است و شیره خرما منبع خوبی از فیبر و آهن به شمار می رود.

ترکیب شیره به همراه ارده، منبعی کامل از انرژی، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی را فراهم می نماید که برای تمامی افراد، به ویژه بچه ها در حال رشد، ورزشکاران و افرادی که فعالیت بدنی زیادی دارند، بسیار مفید است. این صبحانه، به ویژه در منطقه ها سردسیر ایران، به علت طبع گرم خود، بسیار مورد توجه است و به عنوان یک منبع انرژی فوری و پایدار شناخته می شود.

حلوا ارده

یکی از انواع صبحانه های مقوی برای آغاز روز، حلوا ارده است. حلوا ارده اغلب در کنار نان تازه، به ویژه نان بربری یا سنگک، سرو می شود. این صبحانه خوش طعم در عین سادگی، دنیایی از طعم و انرژی دارد. ارده که همان عصاره کنجد به شمار میرود در ترکیب با شیرین نماینده هایی مثل شیره، حلوا ارده را می سازد. ارده، به عنوان رکن اصلی این خوراکی، اسیدهای چرب غیراشباع، پروتئین، کلسیم، آهن و آنتی اکسیدان فراوانی دارد. این مواد مغذی، نقش مهمی در حفظ سلامت قلب، استخوان ها، عضلات و سیستم ایمنی بدن ایفا می نمایند. شیرین نماینده های موجود در حلوا ارده نیز انرژی مورد احتیاج بدن را تامین می نمایند. بعلاوه در حلوا ارده از پسته یا بادام نیز استفاده می شود تا خاصیت آن را چند برابر کند.

سرشیر و عسل

اگر در پی صبحانه ای خاص و متفاوت می شد، ترکیب سرشیر با عسل را امتحان کنید. این ترکیب مقوی، همراه با طعم دلپذیرش، جایگاه ویژه ای بین ایرانیان دارد. پس از جوشاندن شیر، لایه ای که روی آن تشکیل می شود که شامل چربی های درون شیر است. این لایه را جدا می نمایند و آن را به تنهایی یا در ترکیب با دیگر مواد غذایی، میل می نمایند. این ماده غذایی، تمامی مواد مغذی درون شیر را نیز درون خود دارد. ارزش غذایی و انرژی سرشیر به حدی است که در هر 100 گرم سرشیر، 596 کالری وجود دارد.

ترکیب سرشیر همراه با عسل که یک شیرین نماینده طبیعی، حاوی آنتی اکسیدان ها، آنزیم ها و مواد معدنی مختلف است و خواص ضدباکتریایی، ضدالتهابی و تقویت نماینده سیستم ایمنی دارد، می تواند صبحانه ای مقوی برای بچه ها و بزرگسالان باشد. از این بمب انرژی در صبحانه های خود غافل نشوید.

شما بیشتر صبحانه گرم دوست دارید یا صبحانه سرد را ترجیح می دهید؟ از میان لقمه های سنتی، نان و پنیر را بیشتر می پسندید یا کره و مربا؟ لطفا دیدگاه های خود را با دیگر کاربران خبرنگاران در میان بگذارید.

پرسش های متداول

انواع صبحانه های گرم سنتی ایرانی کدامند؟

از جمله صبحانه های گرم ایرانی می توان به کله پاچه، حلیم، نیمرو، تخم مرغ آب پز، خاگینه، عدسی، املت و فرنی اشاره نمود. این غذاها برای آماده شدن، احتیاج به پخت وپز دارند و گرم سرو می شوند.

صبحانه های ایرانی لاکچری کدامند؟

بعضی از صبحانه های ایرانی لاکچری شامل کله پاچه، حلیم و حلوا ارده می شود؛ این وعده های غذایی به علت قیمت بالای مواد اولیه گران قیمت به حساب می آیند.