شرایط عجیب صدا و سیما؛ از سانسور تا شوخیهای تحقیرآمیز
به گزارش ورزش من و تو، چند هفته پیش، کلیپی در فضای مجازی منتشر شد که کارگر ساختمانی را کنار سفره ساده ناهار نیمروزش نشان می داد. کارگر بی آلایشی کنار همکارش نشسته بود و توی دوربین گوشی نگاه می کرد و به امید اینکه حرفش شنیده گردد، خطاب به علی عسگری، رئیس سازمان صداوسیما می گفت: آقاجان، آقای رئیس صداوسیما یک خواهشی ازت داریم که این برنامه های آشپزی را از تلویزیون حذف کن.
روزنامه فرهیختگان در ادامه نوشت: در برخورد اول، حرف های این کارگر، خواهش عجیبی به نظر می رسید، اما حرف های بعدی اش که رگه هایی از طعنه به شرایط مالی امروز هم داشت، این بود که آقای مدیر تلویزیون این آشپزی هایی را که پخش می کنید نیم کیلو گوشت لخم و مرغ فراوان می خواهد، بچه های ما می بینند و دل شان می خواهد و همه خانواده های ایرانی، توانایی این را ندارند که هر روز، سفره های رنگارنگ تلویزیون را در خانه هایشان پهن نمایند. کارگر با همان بی آلایشی ای که فکر می کرد حرف هایش گوش شنوایی دارد، آخر صحبت هایش گفت: قربونتون برم این برنامه های آشپزی را توی تلویزیون که همه می بینند، پخش نکنید؛ برید نشون زن و بچه های خودتون بدید. اینقدر برای ما دردسر درست نکنید.
حرف های بی شیله پیله این کارگر، ظاهر ساده ای دارد، اما انگشت را روی مساله ای گذاشته که سال هاست تلویزیون گرفتارش شده است. گسل عمیقی بین سازندگان برنامه های تلویزیون و مخاطبان شان شکل گرفته است.
نه تنها بخش مهمی از جامعه ایرانی جایی در تلویزیون ایران ندارند بلکه در مواردی شاهد این هستیم که این بی ارتباطی برنامه سازان تلویزیونی با دنیای بیرون، باعث بروز توهین و تحقیر مخاطبان می شود. نمونه اخیرش همین برنامه دستپخت فراوری شبکه یک سیماست که سوالات مجری از میهمان برنامه، توهین آشکاری به رانندگان تاکسی بود.
مجری و داور مسابقه خطاب به خانم شرکت نماینده و در حضور پدرش می پرسد: اینکه شغل بابات راننده تاکسیه، تو رو پیش دوستات ناراحت نمیکنه؟ بازپخش این قسمت از برنامه دستپخت در فضای مجازی و رسانه ها با نقدها فراوانی همراه بود.
حتی سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران هم در پی توهین مجری برنامه دستپخت اطلاعیه ای صادر کرد که در بخشی از آن آمده است: برآن شدیم تا در روبروه با سوال پرحاشیه مجری برنامه دستپخت با مضمون بابات راننده تاکسی است، پیش دوستات ناراحت نمی شی؟ با انتشار این متن از منزلت و صندلی شریف تاکسیرانان خدوم پایتخت و خانواده محترم آن ها دفاع کنیم، چراکه شایسته نیست این قشر خدوم و زحمتکش از سوی رسانه ملی که باید مروج فرهنگ اسلامی ایرانی باشد، مورد توهین قرار بگیرند.
ناوگان عظیم و گسترده تاکسیرانی گزینه اول در امر جابه جایی و سرویس دهی به شهفرایندان به خصوص در شرایط کنونی شیوع بیماری کرونا به شمار می آیند و طی یک سال گذشته به عنوان قشر آسیب پذیر متحمل دغدغه های معیشتی و همچنین از دست دادن عزیزان شده اند.
خودروی تاکسی و شغل شریف تاکسیرانی ضمن فعالیت در شرایط سخت کاری، همیشه تداعی اعتماد و اطمینان خاطر در شهفرایندان بوده و این مهم ارزشمند و قابل ستایش است.
ناگفته واضح است که بی مبالاتی در پخش اظهارات یک مجری تلویزیونی منجر به چه آسیب های اجتماعی ای می شود، به خصوص در این فقره که این اظهارات مجری متوجه رانندگان حمل ونقل شهری است که این روز ها در اوضاع سخت مالی کار می نمایند و در شرایط ناشی از شیوع بیماری کرونا، در معرض خطرات جدی قرار دارند.
اما نکته سوال برانگیز در پخش این قسمت از برنامه دستپخت این است که چرا یک برنامه ضبطی با وجود نظارت های چندین باره، باید مرتکب چنین خطای فاحشی شود؟ شاید نزدیک ترین جواب این باشد که برنامه سازان دستپخت و حتی ناظر پخش، اصلا طرح این سوال را توهین آمیز نمی دانند و نسبت به اثرات اجتماعی پخش این قسمت از برنامه غافل هستند. این دقیقا به همان چیزی برمی شود که در ابتدای این گزارش گفتیم؛ اینکه دنیای برنامه سازان تلویزیون از فضای اجتماعی امروز ایران دور افتاده و اتفاقا به خاطر همین است که در بعضی موارد می بینیم رفتار سلیقه ای و بدون ضابطه سیستم نظارت صداوسیما در منظر مردم مورد تمسخر قرار می گیرد.
موارد زیادی در تلویزیون را می توان تعریف کرد که همین سلیقه ای برخورد کردن ناظران پخش صداوسیما، منجر به نقدها و حتی هجو و پوزخند مخاطبانش شده است. سیستم نظارتی که گاهی از در دروازه داخل نمی شود، اما در بعضی موارد از سوراخ سوزن می گذرد.
آنچه می خوانید، تنها نمونه های مشهوری است که در سال های اخیر در تلویزیون پخش شده است. در یک طرف، مواردی از سخت گیری های نظارتی را آوردیم که با واکنش مردم و رسانه ها همراه شده و درنهایت با توجیه و عذرخواهی مدیران تلویزیون ختم شده است و در طرف دیگر مواردی را آوردیم که اتفاقا باید نظارت دقیق تری انجام می شد، اما بی توجهی و عدم درک ویژگی های جامعه امروز ایران، باعث بروز حساسیت های اجتماعی شده است.
حذف های حاشیه ساز
یکشنبه 6مهر 1399 در جریان مسابقات باشگاه های آسیا، تیم پرسپولیس مقابل السد قطر به میدان رفت و یک بازی تماشایی را از خود به نمایش گذاشت. به طوری که پیروز میدان شد و توانست به مرحله بعد صعود کند، اما در جریان بازی و درست در موقع گل زدن تیم پرسپولیس، ناظرپخش بازی با اقدام عجیبش شوک عجیبی به تماشاچیان این ملاقات وارد کرد.
ماجرا از این قرار بود که این بازی تا دقیقه 89 بدون گل مساوی ادامه داشت، اما در دقیقه 89 با ارسال توپ از روی نقطه کرنر، عیسی آل کثیر توانست با ضربه سر توپ را وارد دروازه کند. اما درست در این لحظه تماشایی که تماشاگران درحال خوشحالی کردن بودند، صداوسیما با سانسور صحنه گل، ضدحالی عظیم به تماشاچیان زد و کام شان را تلخ کرد. اقدامی که انتقاد های زیادی را در پی داشت.
علت این سانسور این بود که عیسی آل کثیر بعد از به ثمر رساندن گل، پیراهن خود را درآورد و به خوشحالی پرداخت. لحظات ورزشی ازجمله مواردی است که انگار صداوسیما، نظارت سفت و سختی را برای پخش صحنه های داخل و خارج از زمین ورزشی درنظر گرفته است. این درحالی است که تمام این صحنه های سانسوری به فاصله کوتاهی در فضای مجازی به نمایش درمی آید. کمااینکه همین صحنه پیراهن درآوردن آل کثیر در صفحه اول روزنامه های ورزشی نقش بسته است.
ممیزی در فاصله پنج ماه تغییر کرد
سریال زیرخاکی در ایام ماه مبارک رمضان سال جاری از شبکه یک سیما پخش شد. سریالی که با استقبال نسبتا خوبی همراه شد. تا حدی که جلیل سامان درحال تدارک فصل جدید سریال شده بود. اما در اوایل آذرماه با انتشار پستی در صفحه اینستاگرامش، نسبت به بازپخش این سریال واکنش نشان داد. سامان در صفحه خود نوشت: با پوزش از مخاطبان دوست داشتنی سریال زیرخاکی، به علت سانسور بی دلیل آن در بازپخش و سیاست های دوگانه و متناقض تلویزیون از ادامه ساخت آن انصراف می دهم.
رضا نصیری نیا، تهیه نماینده سریال زیرخاکی در واکنش به حواشی پیش آمده برای این سریال که باعث شد جلیل سامان از کارگردانی و ساخت فصل دوم انصراف دهد، در یادداشتی شرح داد: این سوال در ذهن مان بود که چه اتفاقی افتاده سریالی که چند ماه پیش از شبکه یک پخش شده، برای پخش مجدد دچار ممیزی شده است؟! ازاین رو با جدیت پیگیر موضوع و متوجه شدم این حذفیات مورد تایید مدیر محترم شبکه نیز نبوده و حاصل اعمال نظر شخصی یکی از همکاران شبکه بوده که در جریان پخش ابتدایی سریال نیز نبوده است.
گویا مواردی که جلیل سامان معترض بوده است، اصلاح شد و گویا جلیل سامان با مدیران شبکه آشتی کرد و ضبط فصل جدید این سریال شروع شده است. اما آنچه درمورد این سریال اتفاق افتاده، نشان دهنده شرایط فشل و بی قاعده نظارت بر فراوری و پخش سریال های تلویزیونی است.
حذف نام علی حاتمی از شرایط سفید
سریال شرایط سفید یکی از کار های پیروز و تاثیرگذار حمید نعمت الله است که سال ها قبل از تلویزیون پخش شد. خودش می گوید که اصلاحیه زیادی به این سریال نخورده است، اما همچنان نسبت به یک اقدام عجیب مدیران تلویزیون گله دارد. ظاهرا نعمت الله دلش می خواست در تیتراژ سریالش از زنده یاد علی حاتمی، کارگردان فقید سینما و تلویزیون تشکر کند که با مخالفت مدیران صداوسیما روبرو می شود.
او در این باره گفته است: می خواستم در تیتراژ ابتدایی، این سریال را به زنده یاد علی حاتمی تقدیم کنم، چون به هرحال در زمان فیلمبرداری این سریال تحت تاثیر آثار علی حاتمی بودم که متاسفانه با مخالفت مسئولان صداوسیما روبه رو شدم که البته دلیلش را هم نمی دانم. بار قبل در یک تله فیلم فریدون مهربان من کار را تقدیم نموده بودم به عباس یمینی شریف که شاعر بچه ها بود و با موضوع موافقت شده بود. تعجب کردم، چون تلویزیون که با علی حاتمی مسئله ای ندارد و تکرار چندباره سریال هزاردستان هم گواه این موضوع است.
اینجا را حذف می کردی!
در آبان ماه سال 97، یک بار دیگر هم در همین برنامه دستپخت، داور برنامه، برخورد زننده ای با یکی از شرکت نمایندگان این مسابقه آشپزی داشت. حمایت مجری برنامه از لحن و کلمات این داور در ادامه کار، موج منفی گسترده ای را علیه صداوسیما در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به وجود آورد.
قصه از این قرار بود که داور جوان برنامه آشپزی دستپخت، غذای شرکت نماینده خانم را که گویا برای اولین بار آن را پخته است، تست می نماید و در ادامه با لحن زشتی به او می گوید: قطعا اگر سطل زباله داشتم، غذای تان را به آنجا منتقل می کردم. لطفا از این به بعد دیگر این غذا را درست نکنید. دوست ندارم این جمله را بگویم، اما اگر قرار است من بد بشوم و شما پیشرفت بکنید، هیچ ایرادی ندارد، غذایتان افتضاح افتضاح افتضاح بود!
نکته تاسف برانگیز ماجرا جایی بود که در ادامه صحبت های این داور جوان، مجری برنامه هم خطاب به دیگر شرکت نماینده ها گفت: غذایی را بلد نیستید امتیاز بدهید تا این جملات را نشنوید! یعنی اینکه اگر شرکت نماینده ای غذایی را درست کند و مورد قبول کارشناسان برنامه قرار نگیرد؛ بار دیگر این رفتار توهین آمیز تکرار خواهد شد!
چند روزی این کلیپ دست به دست می شد و نقدها زیادی درمورد پخش این قسمت از برنامه ضبطی دستپخت مطرح شد.
اگرچه داور جوان این برنامه هیچ گاه از مردم عذرخواهی نکرد، اما سیدوحید حسینی، کارگردان و مجری برنامه دستپخت، همان روز ها در گفت وگویی که با ما داشت ضمن عذرخواهی از مردم ایران، گفت: یک دقیقه کافی نیست تا بشود درباره کل مجموعه دستپخت قضاوت کرد. البته همه این ها به معنی آن نیست که ما کلمات به کار برده شده در آن برنامه را تایید می کنیم. اگر این کلمات احساسات مردم را جریحه دار نموده و اگر لحن آن باعث دلخوری شان شده، سازندگان دستپخت از آنان عذرخواهی می نمایند. من نیروی این مجموعه هستم و از طرف خودم، داور و تمامی مجموعه عذرخواهی می کنم.
آزمون و خطا در شوخی های تحقیرآمیز
اگر در صفحات مجازی جست وجو کنید، قسمت های ابتدایی برنامه دورهمی را پیدا خواهید کرد. مهران مدیری، مجری برنامه، وقتی مخاطبان حاضر در سالن را روی سن دعوت می کرد، برخورد های تحقیرآمیزی با آن ها داشت و دست شان می انداخت و سعی می کرد خصوصیات بدی را که در هر قسمت از این برنامه موضوع استندآپ کمدی ها و نمایش های میان پرده ای بودند در شخصیت واقعی این مخاطبان نشان بدهد. اما حساسیتی که به دلیل سابقه منفی مدیری در این زمینه وجود داشت، باعث ایراد تذکراتی به او از جانب مدیران سازمان و متوقف شدن ادامه این فرایند شد.
حتی برخورد های ابتدایی مهران مدیری با میهمان های برنامه هم حاشیه های زیادی به همراه داشت. برخورد های توهین آمیز و از سر غرور که بعد از چند برنامه مهران مدیری متوجه نقدها مخاطبان شد و در برنامه های بعدی، رویه اش را اصلاح کرد.
بعد ها که مدیری در برنامه هفت روبه روی مسعود فراستی منتقد سینمایی نشست؛ درمورد اصلاح رویه اش گفت: شروع کار نگاه من به میهمان از بالا به پایین بود حتی میهمان می نشست و حرف می زد و من ایستاده از او سوال می کردم. بعد ها به من گفتند که خیلی با تبختر و از سر غرور با میهمانت برخورد می کنی. بعد ها نشستم و این ماجرا را اصلاح کردم.
برنامه و مصاحبه ها را به گونه ای طراحی کردم تا این نگاه اصلاح شود و سعی کردم با میهمان برنامه، هم سطح شوم و بیشتر مخاطب صحبت هایش باشم. برنامه دورهمی هم از برنامه های ضبطی تلویزیون بود که البته ترس ناظران پخش از نام مدیری مانع از اعمال سلیقه نسبت به این قسمت ها بود. انگار که مهران مدیری فرصت بیشتری را برای آزمون و خطا در قاب تلویزیون داشت.
توهین؛ نمایشی از قبل طراحی شده
اردیبهشت ماه 95 رفتار توهین آمیز مجری برنامه ای با نام اکسیر با میهمانش باعث بروز نقدها بسیاری شد. فرزاد حسنی پس از مدتی دوری از تلویزیون با اجرای اکسیر به شبکه سه بازگشته بود.
او در بخشی از این برنامه از یکی از میهمانان خواست به روی صحنه بیاید و به یک پرسش پاسخ دهد؛ این میهمان که مردی میانسال بود، در پاسخ دادن کمی تامل کرد که در این فاصله مرتبا از سوی فرزاد حسنی با لحنی نامناسب خطاب قرار می گرفت. در خاتمه هم به عنوان هدیه به او زرشک هدیه دادند. پس از انتشار این فیلم، سیل انتقاد ها در شبکه های اجتماعی نسبت به رفتار مجری شروع و به صفحه شخصی او هم کشیده شد. هیچ گاه فرزاد حسنی عذرخواهی رسمی نکرد و گفت که این رفتارش نمایشی از قبل طراحی شده است.
حسنی آن روز ها در مصاحبه ای گفت: میهمانانی که در برنامه ما شرکت می نمایند با فیلمنامه ای از پیش طراحی شده آشنا می شوند و به دلایلی ما به دنبال افراد عادی جامعه به عنوان شرکت نماینده هستیم. فقط مصطفی شریفی، تهیه نماینده برنامه درمورد این برخورد گفت: اگر مردم از این برنامه ناراحت شدند، عذرخواهی می کنم.
منبع: فرارو