قلعه ایرج پیشوا، صدمین پایگاه ملی میراث فرهنگی کشور - ورزش من و تو

وی اضافه کرد: شهرستان پیشوا به واسطه پیشینه تاریخی و فرهنگی بسیار غنی، از آثار و محوطه های تاریخی فراوانی برخوردار است که قلعه ایرج یکی از مهم ترین این آثار است که مربوط به دوره ساسانیان و عظیم ترین قلعه های خشتی دنیا محسوب می شود.

عباسی با اشاره به سفر معاون اجتماعی معاون اول رئیس جمهوری به شهرستان پیشوا و پیگیری راه اندازی پایگاه ملی میراث در قلعه ایرج گفت: در سفر 24 فروردین ماه سال جاری مهدی علیخانی معاون هماهنگی امور اجتماعی معاون اول رئیس جمهوری و بازدید وی از قلعه تاریخی ایرج، موضوع استقرار پایگاه میراث فرهنگی در این اثر تاریخی با حضور معاون سازمان میراث فرهنگی استان تهران مورد آنالیز نهاده شد که با پیگیری های انجام شده، استقرار این پایگاه مورد موافقت نهاده شد.

فرماندار پیشوا توضیح داد: با راه اندازی پایگاه ملی قلعه ایرج، زمینه حفاظت و صیانت از اثر فراهم شده و فعالیت های پژوهشی و کاوش به صورت مداوم انجام می شود.

وی توضیح داد: تا به امروز کاوش چندانی برای این اثر انجام نشده و چندین مرحله مستندسازی، حدس و لایه برداری انجام شده که خیلی محدود است.

فرماندار پیشوا اضافه کرد: این پایگاه به صورت متمرکز بر روی قلعه ایرج کار می نماید و این امکان را فراهم می آورد تا ارتباط فرهنگی قلعه ایرج را با سایت های اطراف در شهرستان و خارج از شهرستان آنالیز نموده و به معین حریم و حفاظت از سایر آثار شهرستان و شناسایی و معرفی بهتر آنها یاری می نماید.

وی گفت: با فعالیت این پایگاه شرایط برای ثبت دنیای اثر آماده می شود و می تواند به عنوان اثر منتخب استان تهران برای ثبت دنیای یونسکو انتخاب شود که فرصت بسیار ارزشمندی است.

وی اظهار کرد: در نخستین گام و با توافق میراث فرهنگی و سازمان برنامه و بودجه مبلغ 50 میلیارد ریال برای پایگاه ملی قلعه ایرج در نظر گرفته شده است.

قلعه ایرج، به عنوان یکی از آثار تاریخی مهم شهرستان پیشوا در تاریخ یازدهم شهریور ماه سال 82 به شمار 9835 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ، اثری قدیمی و منحصربه فرد که عدم توجه ویژه به مسوولین ، تاخت و تاز عوامل طبیعی و دخالت های انسانی آن را در معرض نابودی قرار داده است.

نظر مورخین به این امر است که قلعه ایرج یک دژ نظامی بوده و نظامیان در آن مستقر بوده اند گرچه معین نیست که چه سلسله ای و در چه تاریخی آن را بنا نموده اند ولی بعضی آن را مربوط به دوره کیانیان می دانند که آن را برای مقابله از حمله تورانیان احداث نموده اند.

آجرهای به کار رفته در این قلعه به دوره ساسانیان بر می شود و آثار کشف شده از این قلعه قدیمی قدمت آن را به بیش از 3 هزار سال پیش از میلاد می رساند.

طول این قلعه یک هزار 214متر و عرض آن یک هزار و 150 متراست که در ضلع شمالی 34 برج ، ضلع جنوبی 42 برج و بر روی اضلاع شرقی و غربی 36 برج وجود داشته و امروز اثری از این برج ها دیده نمی شود.

این قلعه یکصد هکتاری به صورت مستطیل کامل بوده و از چهار دروازه جنوبی، شمالی، غربی و شرقی تشکیل شده که دروازه شمالی کاملا در مقابل قله دماوند نهاده شده به طوری که اگر جنوب به آن دروازه شمالی نگاه کنید قله دماوند مانند قاب عکسی زیبا در میان دروازه شمالی خود نمایی می نماید.

ایرنا نوشت، دیواره های این قلعه که از خشت خام و گل درست شده تا 25 متر ارتفاع داشته که هم اکنون بیشترین ارتفاع این دیواره ها که بر اثر فرسایش آبی و بادی تخریب شده 16 متر می باشد ضخامت دیواره ها در بعضی از مناطق قلعه بین 17 تا 22 متر بوده به طوری که در بعضی از دیواره ها حفره هایی احداث شده بوده که ارابه های جنگی از داخل آن عبور می کرد و در بازسازی های انجام شده در دیواره شرقی بعضی از این اتاقک ها بازسازی شده است.